THÁNH GIÁO

Vào những năm năm mươi của thế kỉ trước, vùng đất này vẫn còn thuộc sự cai trị của thực dân cho tới khi chiến dịch Điện Biên Phủ thành công, chấm dứt sự tồn tại của lá cờ Tam Tài ba màu xanh, trắng, đỏ. Xã Toàn Hà ngày đó vẫn là một khu vực có đến hơn chín chục phần trăm diện tích được bao phủ bởi những khu rừng nguyên sinh rậm rạp hoặc những mảnh đất trống bạt ngàn cỏ lau cao đến đầu người. Cái thâm u tịch mịch của núi rừng, cái hoang sơ huyễn hoặc chứa đầy huyền bí của một vùng nước độc rừng thiêng, chẳng phải chỉ xuất phát từ cảnh vật. Nó còn đến từ cái truyền thuyết xa xưa khi những người đầu tiên đến đây để khai phá nên vùng đất này. Câu chuyện truyền khẩu đó kể rằng, thuở hồng hoang từ cả trăm năm trước, khi những người đầu tiên đặt chân lên vùng đất này để khai hoang. Đã nhận thấy nơi đây cảnh vật ban sơ hoang hoải, xung quanh chỉ có những ngọn núi đá vôi phơi thân dưới cái nắng nung người, cây cối xao xác tiêu điều, ngoài những đồng cỏ lau cao quá đầu người thì khắp cả một vùng đều vật vạ điêu linh, sự sống phảng phất rã rời dưới ánh nắng hanh vàng chết chóc. Nhưng một ngày nọ, từ một hang núi bỗng hiện ra một vị thượng thánh, ngài thương xót những người dân xứ này, nên đã nhón tay làm phúc, hóa thành một con rồng khổng lồ cuộn tròn tấm thân dài đến hàng trăm dặm rồi lao xuống thung lũng. Mưa rơi ào ạt nhiều ngày, xua đi cái nóng thiêu người, làm mảnh đất này bỗng như có thêm sự sống, cây cối tốt tươi, thú rừng bắt đầu xuất hiện, cuộc sống con người cũng từ đó mà trở nên tốt đẹp.