TẢ AO TRUYỀN KỲ

Tiết Trung thu thời tiết mát mẻ,ánh trăng sáng vầng vặt soi sáng con đường làng , lũ trẻ con trong làng Nam Trì chạy tung tăng khắp nơi, trên tay là những chiếc đèn lồng bằng tre, bên trong có ánh nến nhỏ, lập lòe đủ màu sắc. Đèn lồng được làm từ tre và giấy gió hay bọc vải lụa,được tô điểm bởi nét vẽ, đường thêu tinh tế những chi tiết đặc thù như cành đào, hoa mai, nhánh trúc, chữ thư pháp,truyền thuyết của nước Đại Việt. Tết trung thu , cũng là dịp để những người nông dân tạ ơn Rồng đã mang mưa tới cho mùa màng bội thu.Để bày tỏ tấm lòng thành ý của con người làng Nam Trì với Nguyệt lão, trên sân đình làng bày một cỗ Trung thu lớn.Trong văn hóa lúa nước của người Việt cổ, trăng có một ý nghĩa rất to lớn, gắn liền với mùa màng và sinh hoạt. Mùa thu lại là lúc tiết trời mát mẻ, khí hậu dễ chịu nhất trong năm. Vào ngày này trong năm là lúc trăng sáng và đẹp nhất , việc nông lại nhàn nhã. Khi đó, mọi người có thể thảnh thơi thưởng trăng, hòa mình với đất trời. Còn là dịp để những người chức sắc trong làng ngồi cùng ngắm trăng và tiên đoán mùa màng, vận mệnh quốc gia.Nếu trăng thu màu vàng thì năm đó trúng mùa tằm tơ ,sản vật,Trăng có màu cam thì báo hiệu đất nước bước vào năm thịnh trị. Chẳng may Trăng có màu xanh lục thì sẽ có thiên tai dịch bệnh.
Trong khi mọi người đang vui vẻ cười đùa, thì có tiếng la thất thanh vang lên từ ven cái hồ nhỏ giữa làng.Một người đàn ông, chạy điên loạn như chó cắn phải mông. Vừa chạy tay hắn vừa chỉ xuống cái nhà gỗ ,bên cạnh hồ nước giữa làng hô lớn:” Hai họ nhà Đinh, Vũ lại đánh nhau to rồi.. mọi người ơi”.
Bầu không khí đang an vui bị cắt ngan, như có cảm giác đang ăn cơm ngon mà hốc phải xương cá.Mọi người tụ tập chạy đến nơi thì thấy hơn 30 người thanh niên lao vào nhau như trâu đấu vật, vung tay vung chân loạn xạ,vài người rơi xuống hồ nước phía dưới , còn những người ở trên thì không khá hơn gì mấy, mặt mũi răng môi như lẫn lộn vào nhau,phía trên ngôi nhà gỗ rung lắc tựa như sắp đổ ập xuống mặt hồ, tiếng hét la vang động cả một góc trời.Một ông lão lớn tuổi xem ra là chức sắc trong làng, đang ngồi cùng các bô lão trong sân đình đang thưởng Trăng, nghe tiếng huyên náo,quên cả mang giày , chân trần chạy đến, thở đến không ra hơi giận dữ nói lớn:” Giờ các ngươi muốn gì.. định gây loạn sao? .. Hôm nay là tết trung thu, không muốn cho mọi người nghĩ ngơi , dù chỉ một ngày ah. Muốn ta tống cổ hết tấc cả vào nhà ngục không?.. Ai chịu trách nhiệm ở đây bước ra ta xem?”